کد مطلب:231580 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:229
در فضیلت ماه رمضان
1 - ابن فضال از حضرت رضا (ع) روایت كرده كه حضرت رسول (ص) فرمود:
ماه رمضان ماه بزرگی است، خداوند در آن ماه نیكیها را دو چندان می كند و گناهان را پاك می سازد، و درجات را بالا می برد.
هر كس در این ماه صدقه بدهد خداوند گناهان او را می آمرزد، و هر كس در این ماه به زیردستان خود محبت و مهربانی كند خداوند نظر رحمت به او خواهد داشت.
كسی كه در ماه رمضان اخلاق خود را نیكو سازد و خشم خود را فروكشد و غضب نكند، و موجبات رفت و آمد و ارتباط با ارحام و خویشاوندان را برقرار كند پروردگار او را مورد عنایت و محبت خود قرار می دهد.
سپس فرمود: این ماه رمضان مانند سایر ماه ها نیست، هر گاه ماه مبارك رمضان بیاید با خود خیرات و بركات می آورد، و هر گاه ماه رمضان پایان یابد گناهان شما
[ صفحه 663]
را نیز با خود می برد.
در ماه رمضان ثواب كارهای نیك مضاعف می گردد، و اعمال و افعال نیك در آن مورد پذیرش خداوند متعال قرار می گیرد، هر كس از شما در ماه مبارك رمضان دو ركعت نماز مستحبی بخواند خداوند متعال او را رحمت می كند.
سپس فرمود: بدبخت و بی توفیق كسی است كه ماه رمضان بر او بگذرد و مورد آمرزش قرار نگیرد، در آن هنگام كه نیكوكاران پاداش اعمال خود را بگیرند وی زیان خواهد دید.
2 - حسن بن فضال از حضرت رضا علیه السلام و او از پدرانش روایت كرده كه حضرت رسول صلی الله علیه و آله در یكی از روزها خطبه خواند و در اثناء خطبه خود فرمود:
ای مردم اینك ماه خداوند با بركت و آمرزش به طرف شما روی آورده، ماهی كه در نزد خداوند از همه ماه ها افضل است، روزهای آن بهترین روزها و شبهای آن نیكوترین شبها و ساعات آن افضل ساعات می باشد.
ای مردم شما در این ماه به ضیافت خداوند دعوت شده و نزد خداوند گرامی هستید.
نفس های شما در این ماه تسبیح و خواب شما در آن عبادت، و اعمال شما در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است اكنون با نیت پاك و قلبی صادق از خداوند بخواهید كه شما را موفق بدارد روزه بگیرید و تلاوت قرآن مجید كنید.
شقی و بدبخت و بدعاقبت آن كسی است كه در این ماه از رحمت خداوند محروم گردد و از فیوضات این ماه مقدس و مبارك بی بهره باشد.
[ صفحه 664]
ای مردم با گرسنگی و تشنگی خود در این ماه از گرسنگی و تشنگی خود در روز قیامت یاد كنید، ای مردم به فقراء و درماندگان خود احسان كنید و نیكی نمائید بزرگان خود را مورد احترام و تعظیم قرار دهید، و از كوچكان دلجوئی كنید، و از ارحام خود دیدن نمائید و زبان خود را از گفتگوهای بیهوده و سخنان ناروا حفظ كنید، دیدگان خود را از آنچه حلال نیست بپوشانید و گوش های خود را از آنچه شنیدن آن روا نیست نگهدارید.
ای مردم با یتیمان مردم محبت و نیكی داشته باشید تا دیگران نسبت به یتیمان شما محبت داشته باشند، از گناهان خود توبه كنید و دست های خود را به طرف خداوند در هنگام نماز بلند كنید و حاجت های خود را از او طلب نمائید، كه هنگام نماز بهترین لحظات و ساعات است.
خداوند در این وقت با نظر رحمت به بندگانش می نگرد، هر گاه با او مناجات كنند جواب آنها را می دهد و هر چه از وی بخواهند مرحمت می كند، و درخواست آنها را اجابت می نماید.
ای مردم جان های شما در گرو اعمال شما هست هر چه در دنیا انجام دهید به آن خواهید رسید و پاداش آنها را دریافت خواهید كرد، تا می توانید استغفار كنید و جان های خود را از گرو كارهای ناشایست نجات دهید.
ای مردم پشت های شما در اثر بارهای معصیت و نافرمانی خداوند سنگین شده و با طول دادن سجده و عبادت خداوند متعال سنگینی پشت خود را برطرف كنید و بار خود را سبك سازید.
ای مردم بدانید كه خداوند متعال به عزت و جلال خود سوگند یاد كرده كه نمازگزاران و سجده كنندگان را عذاب نكند، و آنان را به آتش نترساند، و در روز قیامت
[ صفحه 665]
كه همه مردم در پیشگاه خداوند حاضر شوند آنان را در كنف حمایت و رحمت خود قرار دهد.
ای مردم هر كس از شما روزه دار مؤمنی را افطار دهد مانند این است كه یك بنده ای را آزاد كرده باشد، و خداوند گناهان گذشته او را می آمرزد.
در این هنگام گفته شد: یا رسول الله همه ما قدرت نداریم افطاری بدهیم، حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: از آتش دوزخ بترسید ولو با انفاق یك دانه خرما و از آتش بترسید ولو با دادن یك شربت آب.
ای مردم هر كس از شما در این ماه رمضان اخلاق خود را نیكو سازد و با روی گشاده با مردم سخن گوید، روز قیامت كه همه قدم ها در آن می لغزند خداوند مهربان قدمهای او را در صراط ثابت قرار خواهد داد.
هر كس در این ماه از زیردستان خود سرپرستی كند و آن ها را مورد لطف و احسان خود قرار دهد پروردگار روز قیامت او را از گزند و عذاب حفظ خواهد كرد و میزان سیآت او را سبك خواهد نمود.
هر كس شر خود را از مردم باز دارد و مردم از زبان او آسوده باشند خداوند روز قیامت غضبش را از او نگاه خواهد داشت، هر كس در این ماه یتیمی را سرپرستی كند و از وی دلجوئی نماید روز قیامت مورد احترام و تكریم خداوند قرار خواهد گرفت.
هر كس در ماه رمضان با ارحام و خویشاوندانش ارتباط و رفت و آمد داشته باشد روز قیامت مشمول رحمت خداوند قرار می گیرد، و هر كس در این ماه قطع رحم كند از رحمت خداوند در روز قیامت محروم خواهد شد.
[ صفحه 666]
هر كس در این ماه نمازهای مستحبی بخواند خداوند برات آزادی او را از آتش صادر می كند، و هر كس در این ماه واجبی به جای آورد مانند این است كه هفتاد عمل واجب را در ماه های دیگر به جای آورده باشد.
هر كس در این ماه بر من صلوات بفرستد خداوند میزان اعمال او را سنگین می كند در روزی كه میزان ها سبك خواهند شد، و هر كس در ماه رمضان آیه ای از قرآن را تلاوت كند مانند این است كه در سایر ماه ها یك ختم قرآن كرده باشد.
ای مردم در این ماه درهای بهشت باز است، از خداوند بخواهید آن درها را بر روی شما باز گذارد، و درهای آتش دوزخ در این ماه بسته است از پروردگار بخواهید آنها را بر روی شما باز نكند. شیطان ها در این ماه در زنجیرند از خداوند بخواهید آنها را بر شما مسلط نكند.
امیرالمؤمنین علیه السلام گوید: من برخواستم و عرض كردم: یا رسول الله بهترین اعمال در این ماه چیست؟
فرمود یا أباالحسن بهترین اعمال در این ماه پرهیز كردن از حرام خداوند است، سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله گریه كرد، گفتم: یا رسول الله چرا گریه می كنید.
فرمود: ای علی گریه ام برای این است كه خون تو را در این ماه خواهند ریخت گویا می نگرم در هنگامی كه نماز می خوانی شقی ترین اولین و آخرین بر می خیزد و شمشیر بر فرقت می زند و محاسنت را از خونت رنگین می كند.
علی علیه السلام فرمود: عرض كردم یا رسول الله در آن روز دینم سالم خواهد بود.
فرمود: آری و سپس فرمود: ای علی هر كس تو را بكشد مانند این است كه مرا كشته است، و هر كس تو را مبغوض دارد مثل این است كه مرا مبغوض داشته است، هر كس تو را فحش دهد مثل اینكه مرا فحش داده.
[ صفحه 667]
زیرا جان تو از من و طینت تو از من است، خداوند متعال مرا با تو خلق كرد و مرا با تو برگزید مرا برای نبوت و تو را برای امامت اختیار كرد.
هر كس امامت تو را انكار كند مانند این است كه نبوت مرا انكار كرده باشد.
ای علی تو وصی و پدر فرزندان من هستی، و همسر دخترم می باشی، و جانشین من در میان امتم در حال حیات و ممات هستی، فرمان تو فرمان من، و نهی تو نهی من است.
سوگند می خورم به آن كس كه مرا به نبوت برگزید و مرا بهترین مردم قرار داد تو حجت خدا و خلیفه او و امینش در میان مردم می باشی.
3 - فضل بن شاذان از حضرت رضا علیه السلام روایت می كند كه آن حضرت در ضمن مسائلی فرمودند: اگر كسی بپرسد كه چرا روزه فقط در ماه رمضان واجب شده و در سایر ماه ها واجب نگردیده است.
در پاسخ این سائل گفته می شود كه در ماه رمضان قرآن نازل شده، و در آن بین، باطل و حق را بیان كرده است و در قرآن مجید آمده «شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان».
نبوت حضرت رسول صلی الله علیه و آله در آن ماه آغاز شد و شب قدر كه از هزار شب بهتر است در این ماه می باشد.
در شب قدر خداوند مقدرات و سرنوشت مردم را تعیین می كند، و ماه رمضان ماه اول سال است، و تمام خیر و شر یك سال در این ماه مقدر می گردد، و نفع و ضررها معین می شود و روزی های مردم بر حسب امر پروردگار و مدت عمر بندگان تعیین می گردد، و برای همین جهت او را لیلةالقدر می گویند.
اگر كسی بپرسد چرا مردم مامور شدند كه فقط ماه رمضان را روزه داشته
[ صفحه 668]
باشند و كمتر و یا زیادتر از این مدت خواسته نشد؟
در پاسخ گفته می شود: این مدتی است كه قوی و ضعیف می توانند در آن مدت عبادت كنند، و خداوند متعال واجبات را طوری قرار داده كه قوی و ضعیف بتوانند انجام دهند، و سپس ضعفاء را اجازه داده كه هر اندازه قدرت داشته باشند انجام دهند و مردم نیرومند را نیز ترغیب فرموده كه علاوه بر واجبات مستحبات هم انجام دهند.
اگر خداوند متعال مصلحت می دانست كه مردم قدرت ندارند بیش از این روزه بگیرند و یا می توانستند بیشتر روزه داشته باشند خداوند مدت را كم و یا زیاد می كرد.
اگر كسی بپرسد چرا زن در هنگام حیض نباید روزه بگیرد و یا نماز بگزارد؟
در پاسخ این سائل گفته می شود: كه زن در این وقت در حال نجاست است، و خداوند دوست دارد كه زن در هنگام پاكی او را عبادت كند و كسی كه نماز بر او واجب نیست روزه هم نباید داشته باشد.
اگر كسی سؤال كند چزا زن حائض روزه ها را باید قضاء كند و لیكن قضاء نمازهای فوت شده در هنگام حیض لازم نیست؟
در پاسخ وی گفته می شود: روزه زن را از خدمت شوهر و كارهای مربوط به خودش و یا منزل باز نمی دارد، و لیكن نماز او را از این كارها باز می دارد، زیرا نماز را باید در شب و روز چند بار انجام داد و زن نمی تواند آنها را انجام دهد، در صورتی كه روزه داشتن این چنین نیست.
دیگر اینكه در نماز مشقت هست و اركان انسان در هنگام اداء آن مشغول است، در صورتی كه روزه به بدن كاری ندارد، و فقط روزه دار باید از خوردن و آشامیدن خودداری
[ صفحه 669]
كند، و اشتغال اركان در آن راهی ندارد، و نیز اینكه نماز در اوقات متعدده معینی باید گزارده شود، و هر گاه یك نماز را ادا كرد نماز دیگری می رسد و لیكن روزه چنین نیست و آن فقط در ساعات معلوم و معین می باشد.
اگر كسی بپرسد: چرا هر گاه شخصی در ماه رمضان مسافرت كرد و یا مریض شد، و اگر تا ماه رمضان آینده از سفر برنگشت و یا مرضش بهبودی نیافت واجب است در او كفاره بدهد و قضاء ندارد، و هر گاه در بین دو رمضان از ناخوشی بهبودی پیدا كرد و یا از سفر مراجعت كرد باید قضاء كند و كفاره بدهد.
در پاسخ آن گفته می شود: زیرا آن روزه در آن سال و در آن ماه بر وی واجب بود، و می بایست قضاء آن را به جای آورد.
اما آن كسی كه از مرض بهبودی پیدا نكرده و یك سال بر او گذشته است، حكم او مانند مغمی علیه است، اگر كسی بیهوش شد و یك شب و روز به هوش نیامد قضاء نمازهای آن شب و روز بر او واجب نیست.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر بنده ای كه عقلش را از دست داد و مشاعرش كار نكرد معذور است، زیرا آن مرد مریض در هنگام رسیدن ماه رمضان مریض بود و روزه داشتن بر او واجب نبود و در تمام دوران سال به علت استمرار ناخوشی نمی توانست روزه داشته باشد.
در این صورت باید فدیه بدهد، زیرا او مانند كسی است كه روزه بر او واجب شده و لیكن نتوانسته است روزه را بگیرد، همان طور كه خداوند متعال در قرآن مجید فرموده: «فصیام شهرین متتابعین فمن لم یستطع فاطعام ستین مسكینا» و نیز فرموده: «ففدیة من صیام أو صدقه أو نسك»
[ صفحه 670]
در این جا صدقه را به جای روزه مقرر كرد در صورتی كه قدرت و استطاعت نداشته باشد روزه بگیرد.
اگر كسی بپرسد اگر آن مریض در آن هنگام استطاعت نداشت اكنون كه استطاعت دارد؟
در پاسخ او گفته می شود: هنگامی كه رمضان دیگری برسد واجب است كفاره ماه رمضان گذشته را بدهد زیرا وی مانند آن كسی است كه روزه كفاره بر او واجب شده و او قدرت نداشته روزه كفاره را بگیرد.
در این صورت كفاره بر او واجب است، و هر گاه كفاره واجب شد روزه ساقط است.
اگر مریض در بین دو رمضان بهبودی حاصل كرد و روزه های قضاء شده را نگرفت، واجب است كفاره بدهد، زیرا وی در این صورت به وظیفه خود عمل نكرده است و باید قضاء روزه ها را هم بگیرد چون استطاعت دارد.
اگر كسی بپرسد چرا روزه های مستحبی در شریعت مقدس اسلام مقرر شده است،
در جواب آن سائل گفته می شود: خداوند متعال با تشریع روزه های استحبابی نظرش این بود كه روزه های واجب را تكمیل كند.
اگر كسی بگوید: چرا در هر ماهی سه روز روزه و در هر ده روز یك روز روزه مستحب شده است؟
در پاسخ وی گفته می شود كه خداوند متعال فرموده: «من جاء بالحسنة فله عشر امثالها» هر كس در هر ده روز یك روز را روزه بدارد مانند آن است كه همه عمرش را روزه داشته باشد.
[ صفحه 671]
همان طور كه سلمان فارسی - رحمة الله علیه - فرمود: روزه سه روز در ماه مانند روزه داشتن در تمام عمر است.
اگر كسی بپرسد: چرا در میان روزهای هفته فقط روز پنجشنبه در دهه اول و آخر روز چهارشنبه در دهه وسط به روزه داشتن اختصاص یافته است.
در پاسخ او گفته می شود:
حضرت صادق علیه السلام فرموده: در روزهای پنجشنبه اعمال بندگان بر خداوند متعال عرضه می شود، از این رو دوست داشته در روزی كه اعمال مردم عرضه می گردد آنها را روزه داشته باشند.
اگر كسی بپرسد چرا پنجشنبه آخر ماه به این موضوع اختصاص یافته.
در پاسخ او گفته می شود: اگر اعمال هشت روزه یك بنده بر خداوند عرضه شود افضل و اشرف است، تا آنكه عمل دو روز بر وی عرضه گردد،
و در دهه ی وسط روز چهارشنبه را اختصاص دادند چون حضرت صادق علیه السلام فرمود: خداوند متعال دوزخ را در روز چهارشنبه خلق كرده و در آن روز امت های گذشته را هلاك كرده است، و چهارشنبه روز نحسی است از این رو دوست داشت بنده اش آن روز را روزه بدارد.
اگر كسی بگوید: چرا در كفاره مقرر شده اگر كسی قدرت نداشت یك برده آزاد كند، باید روزه بگیرد، و لیكن در حج و صلوة این حكم جاری نشده است؟
در پاسخ او گفته می شود: صلوة و حج و سایر واجبات مانعند كه انسان بتواند برای امرار معاش و اصلاح كارهای دنیائی خود فعالیت كند، و پاسخ این سؤال
[ صفحه 672]
درباره ی قضاء زن حائض كه چرا روزه را باید قضاء كند و نماز را نباید قضاء كند داده شد.
اگر كسی بگوید: چرا اگر كسی یك روز روزه خود را از روی تعمد بخورد باید دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد، و چرا نباید یك ماه و یا سه ماه باشد؟
در پاسخ گفته می شود: خداوند متعال یك ماه روزه را واجب كرده و اگر كسی از روی عمد افطار كرد كفاره او مضاعف می گردد و خداوند بر آن عبد خطاكار سخت می گیرد.
اگر گویند: چرا باید دو ماه را پشت سر هم باید روزه بگیرد.
گفته می شود برای اینكه روزه های واجب را خوار ندارد و سبك نشمارد، و اگر قضاء را پراكنده انجام داد موضوع برایش آسان می شود. و او بار دیگر تساهل و تكاهل می كند.
4 - فضل بن شاذان نیشابوری از حضرت رضا علیه السلام روایت كرده كه فرمود: روز فطر از این جهت روز عید قرار گرفت كه مسلمانان در آن اجتماع كنند و در مورد كارهای خود تصمیم بگیرند، و در آن روز خداوند متعال را سپاسگزاری كنند و او را تمجید و تكریم نمایند و نعمت های خداوند را به یاد آورده و شكرگزار باشند.
پس روز فطر هم روز عید و روز اجتماع، و روز پاكی و طهارت، و روز تضرع و ابتهال و روز دعا و رغبت می باشد.
روز عید فطر روز اول سال است، كه در آن خوردن و آشامیدن حلال می گردد و مسلمانان پس از یك ماه در آن روز افطار می كنند، ماه رمضان در نزد اهل حق ماه اول سال است، از این رو خداوند دوست داشته كه مسلمانان در آن روز گرد
[ صفحه 673]
هم آیند و او را سپاس گویند و تقدیس و تمجیدش نمایند.
در نماز عید فطر چند تكبیر بیش از نمازهای دیگر مقرر شده است، زیرا تكبیر برای تعظیم و بزرگداشت خداوند می باشد، همان طور كه در قرآن مجید فرموده: «و لتكبروا الله علی ماهداكم و لعلكم تشكرون».
[ صفحه 674]
ماه رمضان ماه بزرگی است، خداوند در آن ماه نیكیها را دو چندان می كند و گناهان را پاك می سازد، و درجات را بالا می برد.
هر كس در این ماه صدقه بدهد خداوند گناهان او را می آمرزد، و هر كس در این ماه به زیردستان خود محبت و مهربانی كند خداوند نظر رحمت به او خواهد داشت.
كسی كه در ماه رمضان اخلاق خود را نیكو سازد و خشم خود را فروكشد و غضب نكند، و موجبات رفت و آمد و ارتباط با ارحام و خویشاوندان را برقرار كند پروردگار او را مورد عنایت و محبت خود قرار می دهد.
سپس فرمود: این ماه رمضان مانند سایر ماه ها نیست، هر گاه ماه مبارك رمضان بیاید با خود خیرات و بركات می آورد، و هر گاه ماه رمضان پایان یابد گناهان شما
[ صفحه 663]
را نیز با خود می برد.
در ماه رمضان ثواب كارهای نیك مضاعف می گردد، و اعمال و افعال نیك در آن مورد پذیرش خداوند متعال قرار می گیرد، هر كس از شما در ماه مبارك رمضان دو ركعت نماز مستحبی بخواند خداوند متعال او را رحمت می كند.
سپس فرمود: بدبخت و بی توفیق كسی است كه ماه رمضان بر او بگذرد و مورد آمرزش قرار نگیرد، در آن هنگام كه نیكوكاران پاداش اعمال خود را بگیرند وی زیان خواهد دید.
2 - حسن بن فضال از حضرت رضا علیه السلام و او از پدرانش روایت كرده كه حضرت رسول صلی الله علیه و آله در یكی از روزها خطبه خواند و در اثناء خطبه خود فرمود:
ای مردم اینك ماه خداوند با بركت و آمرزش به طرف شما روی آورده، ماهی كه در نزد خداوند از همه ماه ها افضل است، روزهای آن بهترین روزها و شبهای آن نیكوترین شبها و ساعات آن افضل ساعات می باشد.
ای مردم شما در این ماه به ضیافت خداوند دعوت شده و نزد خداوند گرامی هستید.
نفس های شما در این ماه تسبیح و خواب شما در آن عبادت، و اعمال شما در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است اكنون با نیت پاك و قلبی صادق از خداوند بخواهید كه شما را موفق بدارد روزه بگیرید و تلاوت قرآن مجید كنید.
شقی و بدبخت و بدعاقبت آن كسی است كه در این ماه از رحمت خداوند محروم گردد و از فیوضات این ماه مقدس و مبارك بی بهره باشد.
[ صفحه 664]
ای مردم با گرسنگی و تشنگی خود در این ماه از گرسنگی و تشنگی خود در روز قیامت یاد كنید، ای مردم به فقراء و درماندگان خود احسان كنید و نیكی نمائید بزرگان خود را مورد احترام و تعظیم قرار دهید، و از كوچكان دلجوئی كنید، و از ارحام خود دیدن نمائید و زبان خود را از گفتگوهای بیهوده و سخنان ناروا حفظ كنید، دیدگان خود را از آنچه حلال نیست بپوشانید و گوش های خود را از آنچه شنیدن آن روا نیست نگهدارید.
ای مردم با یتیمان مردم محبت و نیكی داشته باشید تا دیگران نسبت به یتیمان شما محبت داشته باشند، از گناهان خود توبه كنید و دست های خود را به طرف خداوند در هنگام نماز بلند كنید و حاجت های خود را از او طلب نمائید، كه هنگام نماز بهترین لحظات و ساعات است.
خداوند در این وقت با نظر رحمت به بندگانش می نگرد، هر گاه با او مناجات كنند جواب آنها را می دهد و هر چه از وی بخواهند مرحمت می كند، و درخواست آنها را اجابت می نماید.
ای مردم جان های شما در گرو اعمال شما هست هر چه در دنیا انجام دهید به آن خواهید رسید و پاداش آنها را دریافت خواهید كرد، تا می توانید استغفار كنید و جان های خود را از گرو كارهای ناشایست نجات دهید.
ای مردم پشت های شما در اثر بارهای معصیت و نافرمانی خداوند سنگین شده و با طول دادن سجده و عبادت خداوند متعال سنگینی پشت خود را برطرف كنید و بار خود را سبك سازید.
ای مردم بدانید كه خداوند متعال به عزت و جلال خود سوگند یاد كرده كه نمازگزاران و سجده كنندگان را عذاب نكند، و آنان را به آتش نترساند، و در روز قیامت
[ صفحه 665]
كه همه مردم در پیشگاه خداوند حاضر شوند آنان را در كنف حمایت و رحمت خود قرار دهد.
ای مردم هر كس از شما روزه دار مؤمنی را افطار دهد مانند این است كه یك بنده ای را آزاد كرده باشد، و خداوند گناهان گذشته او را می آمرزد.
در این هنگام گفته شد: یا رسول الله همه ما قدرت نداریم افطاری بدهیم، حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: از آتش دوزخ بترسید ولو با انفاق یك دانه خرما و از آتش بترسید ولو با دادن یك شربت آب.
ای مردم هر كس از شما در این ماه رمضان اخلاق خود را نیكو سازد و با روی گشاده با مردم سخن گوید، روز قیامت كه همه قدم ها در آن می لغزند خداوند مهربان قدمهای او را در صراط ثابت قرار خواهد داد.
هر كس در این ماه از زیردستان خود سرپرستی كند و آن ها را مورد لطف و احسان خود قرار دهد پروردگار روز قیامت او را از گزند و عذاب حفظ خواهد كرد و میزان سیآت او را سبك خواهد نمود.
هر كس شر خود را از مردم باز دارد و مردم از زبان او آسوده باشند خداوند روز قیامت غضبش را از او نگاه خواهد داشت، هر كس در این ماه یتیمی را سرپرستی كند و از وی دلجوئی نماید روز قیامت مورد احترام و تكریم خداوند قرار خواهد گرفت.
هر كس در ماه رمضان با ارحام و خویشاوندانش ارتباط و رفت و آمد داشته باشد روز قیامت مشمول رحمت خداوند قرار می گیرد، و هر كس در این ماه قطع رحم كند از رحمت خداوند در روز قیامت محروم خواهد شد.
[ صفحه 666]
هر كس در این ماه نمازهای مستحبی بخواند خداوند برات آزادی او را از آتش صادر می كند، و هر كس در این ماه واجبی به جای آورد مانند این است كه هفتاد عمل واجب را در ماه های دیگر به جای آورده باشد.
هر كس در این ماه بر من صلوات بفرستد خداوند میزان اعمال او را سنگین می كند در روزی كه میزان ها سبك خواهند شد، و هر كس در ماه رمضان آیه ای از قرآن را تلاوت كند مانند این است كه در سایر ماه ها یك ختم قرآن كرده باشد.
ای مردم در این ماه درهای بهشت باز است، از خداوند بخواهید آن درها را بر روی شما باز گذارد، و درهای آتش دوزخ در این ماه بسته است از پروردگار بخواهید آنها را بر روی شما باز نكند. شیطان ها در این ماه در زنجیرند از خداوند بخواهید آنها را بر شما مسلط نكند.
امیرالمؤمنین علیه السلام گوید: من برخواستم و عرض كردم: یا رسول الله بهترین اعمال در این ماه چیست؟
فرمود یا أباالحسن بهترین اعمال در این ماه پرهیز كردن از حرام خداوند است، سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله گریه كرد، گفتم: یا رسول الله چرا گریه می كنید.
فرمود: ای علی گریه ام برای این است كه خون تو را در این ماه خواهند ریخت گویا می نگرم در هنگامی كه نماز می خوانی شقی ترین اولین و آخرین بر می خیزد و شمشیر بر فرقت می زند و محاسنت را از خونت رنگین می كند.
علی علیه السلام فرمود: عرض كردم یا رسول الله در آن روز دینم سالم خواهد بود.
فرمود: آری و سپس فرمود: ای علی هر كس تو را بكشد مانند این است كه مرا كشته است، و هر كس تو را مبغوض دارد مثل این است كه مرا مبغوض داشته است، هر كس تو را فحش دهد مثل اینكه مرا فحش داده.
[ صفحه 667]
زیرا جان تو از من و طینت تو از من است، خداوند متعال مرا با تو خلق كرد و مرا با تو برگزید مرا برای نبوت و تو را برای امامت اختیار كرد.
هر كس امامت تو را انكار كند مانند این است كه نبوت مرا انكار كرده باشد.
ای علی تو وصی و پدر فرزندان من هستی، و همسر دخترم می باشی، و جانشین من در میان امتم در حال حیات و ممات هستی، فرمان تو فرمان من، و نهی تو نهی من است.
سوگند می خورم به آن كس كه مرا به نبوت برگزید و مرا بهترین مردم قرار داد تو حجت خدا و خلیفه او و امینش در میان مردم می باشی.
3 - فضل بن شاذان از حضرت رضا علیه السلام روایت می كند كه آن حضرت در ضمن مسائلی فرمودند: اگر كسی بپرسد كه چرا روزه فقط در ماه رمضان واجب شده و در سایر ماه ها واجب نگردیده است.
در پاسخ این سائل گفته می شود كه در ماه رمضان قرآن نازل شده، و در آن بین، باطل و حق را بیان كرده است و در قرآن مجید آمده «شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان».
نبوت حضرت رسول صلی الله علیه و آله در آن ماه آغاز شد و شب قدر كه از هزار شب بهتر است در این ماه می باشد.
در شب قدر خداوند مقدرات و سرنوشت مردم را تعیین می كند، و ماه رمضان ماه اول سال است، و تمام خیر و شر یك سال در این ماه مقدر می گردد، و نفع و ضررها معین می شود و روزی های مردم بر حسب امر پروردگار و مدت عمر بندگان تعیین می گردد، و برای همین جهت او را لیلةالقدر می گویند.
اگر كسی بپرسد چرا مردم مامور شدند كه فقط ماه رمضان را روزه داشته
[ صفحه 668]
باشند و كمتر و یا زیادتر از این مدت خواسته نشد؟
در پاسخ گفته می شود: این مدتی است كه قوی و ضعیف می توانند در آن مدت عبادت كنند، و خداوند متعال واجبات را طوری قرار داده كه قوی و ضعیف بتوانند انجام دهند، و سپس ضعفاء را اجازه داده كه هر اندازه قدرت داشته باشند انجام دهند و مردم نیرومند را نیز ترغیب فرموده كه علاوه بر واجبات مستحبات هم انجام دهند.
اگر خداوند متعال مصلحت می دانست كه مردم قدرت ندارند بیش از این روزه بگیرند و یا می توانستند بیشتر روزه داشته باشند خداوند مدت را كم و یا زیاد می كرد.
اگر كسی بپرسد چرا زن در هنگام حیض نباید روزه بگیرد و یا نماز بگزارد؟
در پاسخ این سائل گفته می شود: كه زن در این وقت در حال نجاست است، و خداوند دوست دارد كه زن در هنگام پاكی او را عبادت كند و كسی كه نماز بر او واجب نیست روزه هم نباید داشته باشد.
اگر كسی سؤال كند چزا زن حائض روزه ها را باید قضاء كند و لیكن قضاء نمازهای فوت شده در هنگام حیض لازم نیست؟
در پاسخ وی گفته می شود: روزه زن را از خدمت شوهر و كارهای مربوط به خودش و یا منزل باز نمی دارد، و لیكن نماز او را از این كارها باز می دارد، زیرا نماز را باید در شب و روز چند بار انجام داد و زن نمی تواند آنها را انجام دهد، در صورتی كه روزه داشتن این چنین نیست.
دیگر اینكه در نماز مشقت هست و اركان انسان در هنگام اداء آن مشغول است، در صورتی كه روزه به بدن كاری ندارد، و فقط روزه دار باید از خوردن و آشامیدن خودداری
[ صفحه 669]
كند، و اشتغال اركان در آن راهی ندارد، و نیز اینكه نماز در اوقات متعدده معینی باید گزارده شود، و هر گاه یك نماز را ادا كرد نماز دیگری می رسد و لیكن روزه چنین نیست و آن فقط در ساعات معلوم و معین می باشد.
اگر كسی بپرسد: چرا هر گاه شخصی در ماه رمضان مسافرت كرد و یا مریض شد، و اگر تا ماه رمضان آینده از سفر برنگشت و یا مرضش بهبودی نیافت واجب است در او كفاره بدهد و قضاء ندارد، و هر گاه در بین دو رمضان از ناخوشی بهبودی پیدا كرد و یا از سفر مراجعت كرد باید قضاء كند و كفاره بدهد.
در پاسخ آن گفته می شود: زیرا آن روزه در آن سال و در آن ماه بر وی واجب بود، و می بایست قضاء آن را به جای آورد.
اما آن كسی كه از مرض بهبودی پیدا نكرده و یك سال بر او گذشته است، حكم او مانند مغمی علیه است، اگر كسی بیهوش شد و یك شب و روز به هوش نیامد قضاء نمازهای آن شب و روز بر او واجب نیست.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر بنده ای كه عقلش را از دست داد و مشاعرش كار نكرد معذور است، زیرا آن مرد مریض در هنگام رسیدن ماه رمضان مریض بود و روزه داشتن بر او واجب نبود و در تمام دوران سال به علت استمرار ناخوشی نمی توانست روزه داشته باشد.
در این صورت باید فدیه بدهد، زیرا او مانند كسی است كه روزه بر او واجب شده و لیكن نتوانسته است روزه را بگیرد، همان طور كه خداوند متعال در قرآن مجید فرموده: «فصیام شهرین متتابعین فمن لم یستطع فاطعام ستین مسكینا» و نیز فرموده: «ففدیة من صیام أو صدقه أو نسك»
[ صفحه 670]
در این جا صدقه را به جای روزه مقرر كرد در صورتی كه قدرت و استطاعت نداشته باشد روزه بگیرد.
اگر كسی بپرسد اگر آن مریض در آن هنگام استطاعت نداشت اكنون كه استطاعت دارد؟
در پاسخ او گفته می شود: هنگامی كه رمضان دیگری برسد واجب است كفاره ماه رمضان گذشته را بدهد زیرا وی مانند آن كسی است كه روزه كفاره بر او واجب شده و او قدرت نداشته روزه كفاره را بگیرد.
در این صورت كفاره بر او واجب است، و هر گاه كفاره واجب شد روزه ساقط است.
اگر مریض در بین دو رمضان بهبودی حاصل كرد و روزه های قضاء شده را نگرفت، واجب است كفاره بدهد، زیرا وی در این صورت به وظیفه خود عمل نكرده است و باید قضاء روزه ها را هم بگیرد چون استطاعت دارد.
اگر كسی بپرسد چرا روزه های مستحبی در شریعت مقدس اسلام مقرر شده است،
در جواب آن سائل گفته می شود: خداوند متعال با تشریع روزه های استحبابی نظرش این بود كه روزه های واجب را تكمیل كند.
اگر كسی بگوید: چرا در هر ماهی سه روز روزه و در هر ده روز یك روز روزه مستحب شده است؟
در پاسخ وی گفته می شود كه خداوند متعال فرموده: «من جاء بالحسنة فله عشر امثالها» هر كس در هر ده روز یك روز را روزه بدارد مانند آن است كه همه عمرش را روزه داشته باشد.
[ صفحه 671]
همان طور كه سلمان فارسی - رحمة الله علیه - فرمود: روزه سه روز در ماه مانند روزه داشتن در تمام عمر است.
اگر كسی بپرسد: چرا در میان روزهای هفته فقط روز پنجشنبه در دهه اول و آخر روز چهارشنبه در دهه وسط به روزه داشتن اختصاص یافته است.
در پاسخ او گفته می شود:
حضرت صادق علیه السلام فرموده: در روزهای پنجشنبه اعمال بندگان بر خداوند متعال عرضه می شود، از این رو دوست داشته در روزی كه اعمال مردم عرضه می گردد آنها را روزه داشته باشند.
اگر كسی بپرسد چرا پنجشنبه آخر ماه به این موضوع اختصاص یافته.
در پاسخ او گفته می شود: اگر اعمال هشت روزه یك بنده بر خداوند عرضه شود افضل و اشرف است، تا آنكه عمل دو روز بر وی عرضه گردد،
و در دهه ی وسط روز چهارشنبه را اختصاص دادند چون حضرت صادق علیه السلام فرمود: خداوند متعال دوزخ را در روز چهارشنبه خلق كرده و در آن روز امت های گذشته را هلاك كرده است، و چهارشنبه روز نحسی است از این رو دوست داشت بنده اش آن روز را روزه بدارد.
اگر كسی بگوید: چرا در كفاره مقرر شده اگر كسی قدرت نداشت یك برده آزاد كند، باید روزه بگیرد، و لیكن در حج و صلوة این حكم جاری نشده است؟
در پاسخ او گفته می شود: صلوة و حج و سایر واجبات مانعند كه انسان بتواند برای امرار معاش و اصلاح كارهای دنیائی خود فعالیت كند، و پاسخ این سؤال
[ صفحه 672]
درباره ی قضاء زن حائض كه چرا روزه را باید قضاء كند و نماز را نباید قضاء كند داده شد.
اگر كسی بگوید: چرا اگر كسی یك روز روزه خود را از روی تعمد بخورد باید دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد، و چرا نباید یك ماه و یا سه ماه باشد؟
در پاسخ گفته می شود: خداوند متعال یك ماه روزه را واجب كرده و اگر كسی از روی عمد افطار كرد كفاره او مضاعف می گردد و خداوند بر آن عبد خطاكار سخت می گیرد.
اگر گویند: چرا باید دو ماه را پشت سر هم باید روزه بگیرد.
گفته می شود برای اینكه روزه های واجب را خوار ندارد و سبك نشمارد، و اگر قضاء را پراكنده انجام داد موضوع برایش آسان می شود. و او بار دیگر تساهل و تكاهل می كند.
4 - فضل بن شاذان نیشابوری از حضرت رضا علیه السلام روایت كرده كه فرمود: روز فطر از این جهت روز عید قرار گرفت كه مسلمانان در آن اجتماع كنند و در مورد كارهای خود تصمیم بگیرند، و در آن روز خداوند متعال را سپاسگزاری كنند و او را تمجید و تكریم نمایند و نعمت های خداوند را به یاد آورده و شكرگزار باشند.
پس روز فطر هم روز عید و روز اجتماع، و روز پاكی و طهارت، و روز تضرع و ابتهال و روز دعا و رغبت می باشد.
روز عید فطر روز اول سال است، كه در آن خوردن و آشامیدن حلال می گردد و مسلمانان پس از یك ماه در آن روز افطار می كنند، ماه رمضان در نزد اهل حق ماه اول سال است، از این رو خداوند دوست داشته كه مسلمانان در آن روز گرد
[ صفحه 673]
هم آیند و او را سپاس گویند و تقدیس و تمجیدش نمایند.
در نماز عید فطر چند تكبیر بیش از نمازهای دیگر مقرر شده است، زیرا تكبیر برای تعظیم و بزرگداشت خداوند می باشد، همان طور كه در قرآن مجید فرموده: «و لتكبروا الله علی ماهداكم و لعلكم تشكرون».
[ صفحه 674]